Pomnik Ignacego Łukasiewicza

Ignacy Łukasiewicz był konstruktorem prototypu lampy naftowej, założycielem pierwszej w świecie kopalni ropy naftowej w Bóbrce koło Krosna, współtwórcą Towarzystwa Zaliczkowego w Krośnie.

Jan Boży Józef Ignacy Łukasiewicz urodził się 8 marca 1822 roku we wsi Zaduszniki (obecnie powiat mielecki, województwo podkarpackie) w zubożałej rodzinie szlacheckiej jako syn Józefa i Apolonii z domu Świetlik. W 1836 roku ukończył 4 klasy gimnazjum Ojców Pijarów w Rzeszowie i z powodu ciężkich warunków materialnych w jakich znalazła się jego rodzina rozpoczął pracę w aptece w Łańcucie, a później w Rzeszowie. Wstąpił tam do tajnej organizacji patriotycznej i pod zarzutem nielegalnej działalności skierowanej przeciwko zaborcy austriackiemu został aresztowany w 1846 roku i przebywał w więzieniu do 1848 roku.

Po wyjściu z więzienia rozpoczął pracę w aptece „Pod Gwiazdą” Piotra Mikolascha we Lwowie. W latach 1850-1852 studiował farmację na Uniwersytetach w Krakowie i Wiedniu. W 1852 roku w Wiedniu uzyskał tytuł magistra farmacji i wrócił do pracy w aptece Piotra Mikolascha, gdzie objął stanowisko prowizora.

W latach 1852-1853 Ignacy Łukasiewicz wspólnie z Janem Zehem prowadził na zapleczu apteki badania nad ropą naftową.
Po oczyszczeniu tego płynu uzyskał naftę świetlną. 31 lipca 1853 w szpitalu na lwowskim Łyczakowie zapłonęły po raz pierwszy lampy naftowe, które wykonał blacharz lwowski Adam Bratkowski, według projektu Łukasiewicza.

Datę 31 lipca 1853 roku uważa się za datę powstania polskiego przemysłu naftowego. Na przełomie lat 1853/54 Łukasiewicz opuścił Lwów i przeniósł się w pobliże terenów roponośnych – do Gorlic, gdzie dzierżawił aptekę. Nie zaprzestał prac nad doskonaleniem procesu otrzymywania nafty. W 1854 roku wspólnie z Tytusem Trzecieskim założył  pierwszą na świecie spółkę naftową, która zaczęła wydobywać i eksploatować ropę w Bóbrce k. Krosna.

W 1856 roku na skutek uzyskania znaczących ilości ropy Łukasiewicz założył w Ulaszowicach pierwszą na ziemiach polskich destylarnię ropy naftowej. Łukasiewicz cały czas pracował nad udoskonaleniem przetwórstwa ropy, efektem czego były nagrody za eksponowane produkty naftowe na wystawach w Jaśle, Lwowie i Wiedniu. Doskonalił również na terenie kopalni Bóbrka technikę wiercenia otworów za ropą. Wprowadził do użytku wiertnicę ręczną (1862 rok), później zastosował maszyny parowe do napędu wiertnic. Czynił też starania o założenie szkoły górniczej w Bóbrce.

Łukasiewicz był człowiekiem o wybitnych cechach charakteru. Wspierał finansowo ruchy narodowo-wyzwoleńcze, budował szkoły, kościoły, drogi i mosty. Stał na czele Krajowego Towarzystwa Naftowego. Założył prowadzoną przez żonę Honoratę Szkołę Koronkarską dla dziewcząt w Chorkówce. Na kopalni Bóbrka założył tzw. Kasę Bracką czyli system ubezpieczeń pracowników na kopalni. Za działalność charytatywną papież Pius IX w 1873 roku nadał mu tytuł Szambelana Papieskiego i odznaczył Orderem Św. Grzegorza.

Ignacy Łukasiewicz zmarł w Chorkówce 7 stycznia 1882 roku na zapalenie płuc i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Zręcinie.

Pomnik twórcy światowego przemysłu naftowego znajduje się w Krośnie, przy siedzibie ówczesnej Rady Powiatowej. Jest to postać Ignacego Łukasiewicza odlana z brązu na granitowym cokole. Prawą dłonią wskazuje na ziemię jako źródło bogactwa (oleju skalnego). Pomnik dłuta Jana Raszki, wybitnego rzeźbiarza i medaliera, wzniesiony został w 1932 r.

2022 – Rok Ignacego Łukasiewicza

Decyzją Sejmu, rok 2022 będzie Rokiem Ignacego Łukasiewicza. Naftówka, jako jedna z najstarszych szkół noszących imię ojca przemysłu naftowego rozpoczyna przygotowania do przeżycia tego całorocznego wydarzenia, mającego na celu upamiętnienie wybitnego Polaka, oraz przybliżenie jego osoby i dziedzictwa współczesnym pokoleniom.

Dlaczego 2022? W marcu nadchodzącego roku przypada bowiem 200. rocznica urodzin, a w styczniu — 140. rocznica śmierci Ignacego Łukasiewicza. Jak napisano w Uchwale Sejmu z dnia 29 października br., „należy on do zaszczytnego grona Polaków, których działalność odcisnęła wielki i pozytywny wpływ na rozwój naszej Ojczyzny, jak również całego świata”.

Początkom dzieła I. Łukasiewicza towarzyszyły duże trudności. Ze względu na trudną stytuację finansową rodziny musiał zrezygnować z nauki w gimnazjum i podjął pracę jako pomocnik aptekarski. „Zdobytą wiedzę i umiejętności rozwinął w trakcie studiów farmaceutycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz w Wiedniu. Działał we Lwowie, pracując w aptece Piotra Mikolascha, gdzie razem z Janem Zehem w procesie destylacji ropy naftowej wydzielił z niej naftę. Pracował także w Gorlicach, Jaśle i Krośnie. W powiecie krośnieńskim, w Bóbrce, współpracując z Tytusem Trzecieskim i Karolem Klobassą-Zrenckim, utworzył w 1854 roku pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej […] Z kolei w Ulaszowicach, w Klęczanach, w Polance, a później w Chorkówce uruchomił rafinerie ropy naftowej” – podkreślono w uchwale.

„Jako twórca przemysłu naftowego Ignacy Łukasiewicz wyprzedził Amerykanów i Rumunów” – wskazano w uchwale. „Był też wynalazcą lampy naftowej. W 1853 roku przy świetle skonstruowanej przez niego lampy wykonano pierwszą nocną operację w szpitalu na Łyczakowie we Lwowie. Zmarł w Chorkówce, a pochowany został w Zręcinie koło Krosna” – przypomniano w uchwale.

W uchwale zwrócono także uwagę na patriotyczną i charytatywną postawę i działalność Łukasiewicza. „Jako twórca i organizator przemysłu naftowego Ignacy Łukasiewicz doprowadził do rozwoju Podkarpacia, a stopniowo znacznej części polskich ziem pod zaborami, tworząc bardzo wiele miejsc pracy i podnosząc poziom życia mieszkańców”. „Jego liczni następcy — przemysłowcy naftowi doprowadzili do rozkwitu tej gałęzi polskiej gospodarki. Na zapoczątkowanym przez Łukasiewicza procesie destylacji ropy naftowej bazuje współcześnie wiele gałęzi przemysłu chemicznego, kosmetycznego i nowoczesnych technologii. Także dzisiaj jest patronem przemysłu naftowo-gazowniczego i rafineryjnego w Polsce, a Jego dziedzictwo powinno być mocno i stale rozwijane oraz propagowane w Europie i na świecie” – oceniono.

Uchwała głosi, że „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, szczególnie ze względu na wielkie i niezwykłe zasługi Ignacego Łuksiewicza dla przemysłu i gospodarki Polski, a także Jego zaangażowanie w walkę o niepodległość Ojczyzny oraz dbałość o pracowników, ustanawia rok 2022 Rokiem Ignacego Łukasiewicza”.



Źródło: Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im.I. Łukasiewicza w Bóbrce, Zespół Szkół Naftowo – Gazowniczych im. Ignacego Łukasiewicza w Krośnie

fot. Archiwum MRzK, Narodowe Archiwum Cyfrowe